“Уяхан замбуутивийн наран” дуугаараа монгол түмнээ уярааж, уртын дууны шуранхайг тал нутгийн тэнгэр дор эгшиглүүлсэн домогт уртын дуучин бол Намжилын Норовбанзад юм.

Тэрээр 1931 оны 12-р сарын 10-нд Дундговь аймгийн Дэрэн сум Сүүдэртийн улаан овоо гэдэг газар мэндэлжээ. Хэдийгээр түүний аавыг Дамдин гэдэг ч тэрээр ээжээрээ овоглодог. Бага насанд нь “Бундан цагаан” хэмээн өхөөрдөн нэрлэдэг байв. 1940 оны төмөр луу жилийн намар 9 настайдаа Дэлгэрцогт сумын бага сургуульд элсэн оржээ.

Сургуульдаа дуу дуулдагаараа алдаршиж “Дуучин шар” хэмээх хочтой болсон байна. Түүнийг гуравдугаар ангид орох жил буюу 1942 онд эцэг Дамдин нь нас барж, тэрээр сургуулиа орхин малчин болов. 1946 оны гал нохой жил буюу Ардын хувьсгалын 25 жилийн ойн баярт сайн дурын уран сайханч Н.Норовбанзад Нийслэл хотод ирж “Идэр Жинчин” хэмээх уртын дууг дуулснаар их урлагт хөл тавьжээ.

Н.Норовбанзадын анхны дуулж сурсан уртын дуу нь “Сэрүүн сайхан хангай” хэмээх дуу аж. Тэрээр “Сэрүүн сайхан хангай бол миний зүрхний дуулал, миний сүлд дуу юм” гэсэн байдаг. Тэрээр гурван охинтой. Дуучин бүсгүй 1961 онд дээд сургуулиа төгсөж дуучны мэргэжил эзэмшсэн байна. 32 настайдаа буюу 1963 оны усан туулай жил Ардын Их Хурлын депутатаар сонгогдож 3 жил ажиллажээ. Тэрээр 1957 онд Москва хотноо болсон Дэлхийн оюутан, залуучуудын их наадмаас алтан медаль хүртэж дуучны гараагаа амжилттай эхлүүлжээ.


Н.Норовбанзад уянгалаг цээл хоолой бүхий дуучин, монгол ардын уртын дууны давтагдашгүй уран бүтээлч төдийгүй ардын уртын дууг урлагийн тайзны урлагт хүргэн хөгжүүлэн, мөнхжүүлж өөрийн гэсэн дэг сургуулийг бий болгожээ.

Монгол уртын дууг дэлхий дахинд таниулсан түүний гавъяаг үнэлж, 1961 онд Гавьяат жүжигчин, 1969 онд Ардын жүжигчин, 1984 онд Төрийн шагнал, 1993 онд Японы Фүкүокагийн “Азийн соёлын шагнал”, 1999 онд Монгол Улсын Хөдөлмөрийн Баатар цолоор шагнажээ.
2005 онд Сэрүүн сайхан хангай дуу нь түүний дуулсанаар ЮНЕСКО-ийн Аман ба соёлын биет бус өвийн шилдэг бүтээлээр тодорсон. 1960-2002 онд монгол ардын уртын дууг өөрийн орондоо төдийгүй Франц, Дани, Орос, Хятад, Япон, Солонгос, Энэтхэг, Бангладеш, Герман, Итали, Чехословак, Унгар, Болгар, Польш, Югослав, АНУ зэрэг орнуудад айлчлан тоглож сурталчлан таниулж байжээ.Ялангуяа Япон улсад 1978-2002 онд олон удаа зочлон тоглож монгол ардын уртын дууны гайхамшигийг танилцуулж байв.


Түүний репертуарт Монгол ардын уртын дууны охь болсон “Сэрүүн сайхан хангай”, “Уяхан замбуутивийн наран”, “Эртний сайхан”, “Дөмөн”, “Энх мэндийн баяр”, “Хэрлэнгийн барьяа”, “Түмэн эх”, “Өвгөн шувуу хоёр”, “Дуртмал сайхан”, “Бор борын бялзуухай”, “Саруул тал” зэрэг дуунаас гадна монгол ардын богино дуу “Баян Монгол”, “Үхэрчин хүү”, “Үлэмжийн чанар”, “Манарч байгаа шил”, “Ганган хар морь”, “Гоолингоо”, “Ян тайван гөөгөө” зэрэг дуу түүнчлэн Дөрвөн цагийн тал зэрэг дуунуудыг дуулжээ. “Сэрүүн сайхан хангай “дуу нь түүний дуулсанаар ЮНЕСКО-д бүртгэгджээ.Ард түмний дунд хамгийн алдаршсан дуу нь “Уяхан замбутивийн наран” юм.


Монгол улсын төрийн шагналт, Ардын жүжигчин Намжилын Норовбанзад зуун дамжин өртөөлөн дуурьсагдах алдрыг нэгэн насны амьдрал, уран бүтээлээ дархлан бүтээсэн гайхамшигт хүмүүн билээ. Эрхэм хүмүүнийг бид үүрд дурсан санах болно оо.